Δεξιό Αορτικό Τόξο

Right - sided Αortic Αrch

ΔΕΣ > ΕΔΩ > ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

Δεξιό Αορτικό Τόξο (Right - sided Αortic Αrch): αποτελεί τύπο παραλλαγής του αορτικού τόξου (aortic arch variant) και χαρακτηρίζεται από την επί δεξιά της τραχείας πορεία του.^[3] Το Δεξιό Αορτικό Τόξο (ΔΑΤ) με αριστερή κατιούσα θωρακική αορτή είναι η συχνότερη ανωμαλία του αορτικού τόξου και όταν δεν συνοδεύεται από άλλες ανωμαλίες είναι άνευ κλινικής σημασίας^.[1]  Η ύπαρξη δεξιού αορτικού τόξου συμβαίνει σε συχνότητα ~0.1% (range 0.05 - 0.2%) στον πληθυσμό.^{[3], [1]}

Οι κλάδοι του αορτικού τόξου μπορεί είτε να εκφύονται έκτοπα με κατοπτρικό τρόπο με την ύπαρξη αριστερής ανωνύμου αρτηρίας ή με την ακόλουθη σειρά: αριστερή κοινή καρωτίδα, δεξιά κοινή καρωτίδα, δεξιά υποκλείδιος και αριστερή υποκλείδιος. Η ύπαρξη έκτοπης δεξιάς υποκλειδίου αρτηρίας (Arteria Lusoria) που εκφύεται ως ο τελευταίος κλάδος του αορτικού τόξου και πορεύεται πίσω από τον οισοφάγο περίπου στο 80% των περιπτώσεων, μπορεί να προκαλέσει δυσφαγία.^[6]

Όταν το ΔΑΤ συνοδεύεται από δεξιά κατιούσα αορτή, μπορεί να συνυπάρχει με ανώμαλη έκφυση της αριστερής υποκλειδίου αρτηρίας η οποία φέρεται όπισθεν του οισοφάγου. Ακόμα ο συνδυασμός ΔΑΤ και δεξιάς κατιούσας αορτής παρατηρείται στην τετραλογία του Fallot (25%).^[1]

Ταξινόμηση: μπορούν να σημειωθούν τουλάχιστον τρείς (3) βασικοί τύποι (να σημειωθεί ότι ο αριθμός των τύπων ποικίλλει από τη δημοσίευση στη δημοσίευση)^[3]:

·ΤΥΠΟΣ Ι: Δεξιό αορτικό τόξο με κατοπτρική έκφυση των κλάδων της («είδωλο ως από κατόπτρου» έκφυση των αγγείων) (right-sided aortic arch with mirror image branching) (59%)^[7]: μετά από τη διακοπή του ραχιαίου τμήματος της αριστερού τόξου μεταξύ της αριστερής υποκλείδιας αρτηρίας και της κατιούσας αορτής με συγχώνευση του δεξιού αρτηριακού πόρου στο υποθετικό διπλό αορτικό τόξο. Συχνά συνδυάζεται με κάποιες κυανωτικές συγγενείς καρδιοπάθειες όπως^{[1], [3], [8]}: ▪Τετραλογία του Fallot, ▪Κοινός αρτηριακός κορμός, ▪Ατρησία της τριγλώχινας, ▪Μετάθεση μεγάλων αγγείων.

·ΤΥΠΟΣ ΙΙ: Δεξιό αορτικό τόξο με έκτοπη αριστερή υποκλείδιο αρτηρία (right-sided aortic arch with aberrant left subclavian artery) (39,5%)^[7]: για αρκετούς συγγραφείς και την πλειονότητα της βιβλιογραφίας αποτελεί το συχνότερο τύπο ΔΑΤ^{[3], [4], [5]} και μπορεί να προκαλεί συμπτώματα λόγω πιεστικών φαινομένων στην τραχεία και στον οισοφάγο. Μια τέτοια αριστερή υποκλείδιος αρτηρία πορεύεται πίσω από την τραχεία και τον οισοφάγο προκαλώντας δυσφαγία lusoria (ωστόσο σπάνια προκαλεί συμπτώματα^{[3], [9]}) κατά παρόμοιο τρόπο όπως και η έκτοπη δεξιά υποκλείδιος αρτηρία. Συνδυάζεται με την ύπαρξη αορτικού εκκολπώματος του Kommerell (Kommerell's diverticulum - κατά την οργανογένεση παραμείνει το τελικό τμήμα του αριστερού αορτικού τόξου) στην έκφυση της.^{[3], [6]} Σπάνια συνδυάζεται με καρδιοπάθειες.

·ΤΥΠΟΣ ΙΙΙ: Δεξιό αορτικό τόξο με απομόνωση της αριστεράς υποκλείδιας αρτηρίας (right sided aortic arch with isolation of the left subclavian artery) (0,8%)^[7]: ο σπανιότερος τύπος. Προκύπτει από τη διακοπή του αριστερού τόξου σε δύο επίπεδα: ένα επίπεδο μεταξύ της αριστερής κοινής καρωτίδας και της αριστερής υποκλείδιου αρτηρίας και ένα επίπεδο περιφερικότερα της έκφυσης του αριστερού αρτηριακού πόρου. Συνδυάζεται με συγγενής σύνδρομο υποκλοπής της υποκλειδίου και ανεπάρκεια του σπονδυλοβασικού άξονα. Σπάνια και με συγγενείς καρδιοπάθειες.^{[5], [7], [10]}

Απεικονιστικά: Ακτινογραφία Θώρακος (Rx)^[1]: παρατηρείται μία ομαλή σκίαση η οποία προκαλεί ένα εντύπωμα στο δεξιό πλάγιο της τραχείας, ενώ δεν παρατηρείται η σκίαση του αορτικού τόξου στην αναμενόμενη θέση. Αξονική Τομογραφία (CT): η διάγνωση επιβεβαιώνεται με CTA. Η αξονική τομογραφία αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την ανάδειξη των ανατομικών παραλλαγών του αορτικού τόξου και των πιεστικών φαινομένων στην τραχεία και τον οισοφάγο.^[4] Μαγνητική Τομογραφία (MRI): η διάγνωση επιβεβαιώνεται & με ΜRA. Στην περίπτωση της δεξιάς κατιούσας αορτής η τρισδιάστατη MRA είναι σε θέση να αναδείξει με ακρίβεια της παρασπονδυλική θέση - πορεία της αορτής και να καθορίσει την ανατομία των υπερ – αορτικών αγγειακών κλάδων. Συμπιεστικά φαινόμενα από την κατιούσα θωρακική αορτή σε γειτνιάζοντα όργανα (τραχεία & οισοφάγος) μπορούν επίσης να αξιολογηθούν μορφολογικά.^[2] Αγγειογραφία: για λεπτομερέστερη απεικόνιση συνιστάται η ψηφιακή αγγειογραφία (DSA).^[1] 

Karapasias Nikos, MD Radiologist

[1]Λ. Βλάχος, Σύγχρονη Διαγνωστική Απεικόνιση, 1997, Ιατρικές εκδόσεις Χρ. Βασιλειάδης

[2] E.J. Rummeny, P. Reimer, W. Heindel, Μαγνητική Τομογραφία Ανθρώπινου Σώματος, 2011, Ιατρικές Εκδόσεις Χ. Βασιλειάδης, ISBN: 9783131358417
[3]Y. Weerakkody et al., Right sided aortic arch, https://radiopaedia.org/ articles/ right-sided-aortic-arch.
[4]Μ. Μιχαηλίδης, Ι. Δαυίδης, Μ. Αρβανίτη, Ι. Τσιτουρίδης, Δεξιό αορτικό τόξο με έκτοπη αριστερή υποκλείδιο αρτηρία. Απεικόνιση με την αξονική τομογραφία, Ακτινολογικό Εργαστήριο, Γ. Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη.
[5]Türkvatan A, Büyükbayraktar FG, Olçer T et-al. Congenital anomalies of the aortic arch: evaluation with the use of multidetector computed tomography. Korean J Radiol. 01;10 (2): 176-84, kjr.2009
[6]M. Prokop, Spiral and Multislice Computed Tomography of the Body, 2003, Τhieme, 392-393, ISBN-10: 9780865778702
[7]Chai OH, Han EH, Kim HT et-al. Right-sided aortic arch with the retroesophageal left subclavian artery as the fourth branch. Anat Cell Biol. 2013;46 (2): 167-70 /acb.2013
[8]Glew D, Hartnell GG. The right aortic arch revisited. Clin Radiol. 1991
[9]Grillo HC, Wright CD. Tracheal compression with "hairpin" right aortic arch: management by aortic division and aortopexy by right thoracotomy guided by intraoperative bronchoscopy. Ann. Thorac. Surg. 2007;83 (3): 1152-7. doi:10.1016/j.athoracsur.2006
[10]Kawano T, Soeda M, Hata H et-al. Multidetector computed tomography images of right aortic arch and a left subclavian artery arising from a Kommerell diverticulum. J. Am. Coll. Cardiol. 2010;55 (7): 697. doi:10.1016/j.jacc.2009
[11]Herbert Lippert, R. Pabst, Arterial Variations in Man: Classification and Frequency, J.F. Bergmann-Verlag, 2011